Willem Frederik en Jacobus van der Heijden; twee Leidse architecten uit de 19de eeuw

Het is woensdag 5 januari 1870. Op de laatste pagina van de krant, presenteert A. v.d. Heijden zich als metselaar. Deze Abraham is op dat moment 61 jaar en werkt zijn hele leven al als metselaarsknecht. Evenals zijn broers, vader, overgroot vader en diens vader. Op 27 jarige leeftijd trouwt hij met Gertruida Buijs waarmee hij 51 jaar getrouwd blijft. Samen krijgen ze 5 zoons en 2 dochters. Wat heeft dit nu met bouwhistorie te maken vraagt u zich wellicht af. ....Veel. Zeker voor Leiden en omstreken, maar ook tot ver daarbuiten. Abraham besluit, ondanks de financieel moeilijke periode, zijn vier jongste zoons naar een vervolgopleiding te sturen van de genootschap Mathesis Scientiarm Genitrix, zodra ze de leeftijd van 13 à 14 jaar hebben.De M.S.G. is een avondopleiding in onder meer handelsonderwijs, bouwkundig rekenen en - tekenen, doorzichtkunde (perspectief) natuur- en werktuigkunde en uiteraard wiskunde. Overdag moeten de kinderen in een van deze vakken werkzaam zijn om naast de theorie, ook praktijkervaring op te doen. Gebruikelijk werden bij dit soort opleiding jaarlijks prijsvragen uitgeschreven om de leerlingen extra te motiveren. Opvallend is dan ook dat alle vier er in slagen diverse eerste prijzen en getuigschriften in de wacht te slepen. Zelfs buiten Leiden maakt onder meer Jacobus indruk met zijn werken op school.
Na circa 10 jaar verschillende richtingen te hebben gevolgd, krijgen ze dan ook alle vier hogere functies in de bouw of starten een eigen onderneming. Met name Willem Frederik en zijn jongste broer Jacobus starten beide een architectenbureau in Leiden. En met veel succes. Dit blijkt niet alleen uit de meer dan 250 projecten die zij opgeteld (en onafhankelijk) hebben gedaan.Ook de type projecten worden steeds meer prestigieus. Te denken valt aan vele verschillende winkels met bovenwoningen, herenhuizen langs de singels, buitenplaatsen en fabrieksgebouwen (in veel gevallen ook het interieur of machinerie). Jacobus zal zelfs tot zijn dood ook bezig blijven met het ontwerpen van stadswijken die onlangs zijn opgenomen als (Rijks-) beschermd stadsgezicht.


Helaas is er, behalve een uitgebreid tekeningenarchief van Jacobus, weinig fotomateriaal en achtergrond informatie behouden gebleven. Willem Frederik laat een zoon na, die vlak na zijn dood eveneens overlijd, maar zonder nageslacht. Jacobus krijgt 5 kinderen waarvan twee kinderen eveneens architect worden. In hun eigen periode zijn het geen mensen die graag openbaar op de voorgrond treden. Het belooft dan ook een leuke, maar zeker geen gemakkelijke zoektocht te worden naar foto's en achtergrond informatie, over deze twee architecten Willem Frederik v/d Heijden (24-06-1843 tot 02-06-1916) en Jacobus v/d Heijden (30-10-1854 tot 29-11-1931). Twee bijna vergeten Leidse architecten in een periode dat wellicht een van de meest interessante is, in de Nederlandse architectuurgeschiedenis.

Indien u informatie heeft, of weet waar het eventueel gevonden kan worden zouden wij bericht erg op prijs stellen. mail@moned.info